Ga – het gesprek aan met deze tips

Inleiding

Utrecht in Dialoog schrijft op haar website het volgende over Dialoog: 

“Een dialoog is een gesprek tussen verschillende mensen, waarin een vrije gedachtewisseling plaatsvindt, wat tot nieuwe inzichten leidt bij de betrokkenen. Kenmerkend is dat er betekenissen ontstaan die zonder dialoog niet tot stand hadden kunnen komen. Écht luisteren ligt aan de basis hiervan.”

Kick Out Zwarte Piet (KOZP) is een actiegroep die door middel van o.a. demonstraties zwarte piet wilt afschaffen. Voorop gesteld zijn wij ervan overtuigd dat je niet moet discussiëren over het bestaan van racisme. Er zijn ook activisten die helemaal niet willen praten of geen dialoog willen aangaan. Dat standpunt mag je hebben, maar dat is in de praktijk natuurlijk niet werkbaar. Je zal er als activist/organizer achter komen dat dialoog ook een grote rol zal spelen om je doelen te behalen. Denk hierbij aan de gesprekken met je dierbaren, je collega’s, maar ook met de gemeente en de politie. In al deze gesprekken kom je niet verder als je een oneliner dropt en vertrekt. 

De kunst van communicatie

“Zo lang we in gesprek zijn met elkaar, is er hoop voor toenadering. Ik heb daarom liever dat we af en toe tegen elkaar schreeuwen dan dat we nooit meer met elkaar praten.” – Jerry Afriyie

Communicatie is belangrijk en dit gaat niet altijd op een fijne manier, of op de manier die je prettig vindt. Vooral in een verhitte discussie over racisme en andere vormen van onrecht. De mensen die onrecht meemaken en/of hier iets aan willen doen hebben zeer terecht niet het geduld om te discussiëren over zwarte piet-racisme, discriminatie, seksisme, queer en moslimhaat. Je wilt resultaat zien, punt. Hierdoor stap je vaak een gesprek in met de verwachting dat de andere met je mee moet gaan. Dit is echter geen gegeven. Een van de dingen die wij hebben geleerd, na het volgen van de politiek in binnen en buitenland, is dat rechts net zo heilig gelooft in hun gelijk als links dat doet. Heb je je wel eens afgevraagd hoe het komt dat de andere niet ziet dat jij gelijk hebt,  dat de wereld echt beter wordt als rijkdom gelijk verdeeld wordt en inclusie de veiligheid, gezondheid en uiteindelijk de omzet van een organisatie ten goede komt? Het is soms iets te makkelijk om te zeggen dat de andere niet wil meegaan hierin, de persoon niet woke genoeg is, diens positie wil beschermen, niet om mensen geeft of een keiharde racist is. Als we echt verandering willen moeten we alle middelen benutten en zoveel mogelijk mensen een kans geven om te groeien en/of de oversteek te maken.

De dialoog aangaan

Een van de moeilijkste onderdelen van activisme die we hebben ondervonden is het aangaan van De dialoog. Hoe breng je de boodschap over en hoe doe je dat zo menselijk mogelijk? Onze aanpak is dat je iedereen benaderd zoals je een dierbare zou benaderen. Als je ouders sinterklaas vieren met zwarte piet en je noemt ze geen racist, waarom zou je iemand die verder van je staat wel racist noemen? Je kan niet streven naar gelijkwaardigheid terwijl je onderscheid maakt tussen de mensen van wie je houdt en de mensen die je niet kent of iets verder van je staan. Nederland wordt alleen beter als we in gelijke situatie, gelijke behandeling toepassen, ongeacht onze band met die persoon. Als je geduld hebt met je partner om van diens vooroordelen af te komen, ben je hypocriet als je de persoon die iets verder van je staat de huid vol scheldt, omdat diegene dezelfde fouten maakt. 

Wij hebben de afgelopen jaren heel veel gesprekken gevoerd, op verschillende plekken in het land en met verschillende diverse mensen. Het was niet altijd makkelijk en voor de handliggend hebben we veel moeten incasseren. We zijn uitgescholden, bedreigd en hebben verschillende intimidaties moeten trotseren. Maar we bleven altijd open voor ieder die het gesprek met ons aan wilde gaan, niet onder onze eigen voorwaarden of die van de ander, maar onder de voorwaarden die het moment van ons vroeg. Niet om de ander te overtuigen maar om ons verhaal te delen en het verhaal van de ander aan te horen. Onze enige voorwaarden waren dat het gesprek stopt bij het gebruik van fysiek geweld en of bij het ontmenselijken van personen (bijvoorbeeld het gesprek instappen met de overtuiging dat zwarte mensen minderwaardig zijn). De basis voor een gesprek is dat we mensen zijn die andere meningen hebben. 

Het resultaat mag er zijn, want al dat gepraat heeft er voor gezorgd dat onze beweging steeds meer harten begon te winnen en uiteindelijk gezorgd voor kleine (privé) en grote veranderingen (zwarte piet wordt in steeds meer steden afgeschaft). Activisme moet er voor zorgen dat je zoveel mogelijke mensen jouw kant op krijgt. 

Tips voor het aangaan van een dialoog

Onderstaand zetten we uiteen hoe we met Nederland Wordt Beter de dialoog zijn aangegaan en welke vormen we hebben gekozen om meer mensen onze kant op te krijgen. Er zitten tips bij voor wanneer je een gesprek/dialoog initieert met anderen. Ook zit er tips bij voor wanneer je in gesprek gaat met anderen. Let op: ongeacht met wie het is, waar het is en op welk moment het plaatsvindt: jij kiest het moment dat je het gesprek aan wilt gaan. Het is oké om aan te geven dat je het gesprek (liever) op een ander moment wil voeren. 

Laten we beginnen met 10 algemene suggesties van Utrecht in Dialoog: 

1. Wees écht nieuwsgierig naar de ervaringen, gedachten en gevoelens van de ander. 
2. Probeer je open te stellen. Laat tot je doordringen wat de ander zegt. 
3. Laat een ander diens verhaal vertellen. Vertel op dat moment niet jouw verhaal er doorheen. 
4. Oordeel niet. Geef niet je mening over een ervaring van een ander.
5. Vraag naar concrete voorbeelden en om toelichting als je iets niet begrijpt. 
6. Waardeer het verhaal van een ander. Onderzoek de betekenis. 
7. Spreek voor jezelf: praat vanuit de ik-positie, vermijd ‘je’ of ‘men’.
8. Behandel de ander zoals jezelf wil worden behandeld: met respect en vriendelijkheid. 
9. Geef een ander de tijd om na te denken, naar woorden te zoeken.
10.  Zorg voor een gespreksleider die het gesprek goed kan begeleiden. 

Gesprek met dierbaren 

De dialoog of liever gezegd het gesprek begint met je dierbaren. De mensen van wie je houdt en bij wie je jezelf het meest veilig wil voelen. Onthoud dat het gesprek over de afschaffing van zwarte piet, ons slavernijverleden en anti-zwart racisme voor niemand makkelijk is. Van slachtoffers vragen we heel veel om hun trauma keer op keer te herhalen en de mensen die het probleem niet (willen) zien vragen wij uit hun comfort zone te stappen, een soort Trust Fall Challenge met totaal onbekenden. 

Wat het daarnaast bemoeilijkt is dat het gaat om de personen die voor je zorgen of op wie je altijd kan rekenen (ouders), met wie je samenwoont (partner/broer of zus) of bij wie je volgende week op de verjaardag komt of wat mee gaat drinken (vrienden). Dit maakt het complex en uitdagender omdat je je vriendschap niet wilt verliezen of je ouders geen slecht gevoel wilt geven. Aan de andere kant moeten we onszelf de vraag stellen, als we onze dierbaren niet zo ver kunnen krijgen om niet racistisch te zijn of een racistische traditie voort te zetten, hoe kunnen we dat van mensen vragen die verder van ons afstaan? Daarom is het belangrijk dat we het gesprek eerst met onze dierbaren en de mensen om ons heen aangaan. Afhankelijk van het soort gesprek kun je de volgende suggesties gebruiken:

• Probeer je gevoelens en wat je kwijt wilt (feiten) over te brengen. Probeer niet te overtuigen. Het veranderingsproces start pas (lang) na het gesprek en is afhankelijk van de informatie die je mee hebt kunnen geven en hoe het gesprek is geëindigd.
• Probeer jezelf te verplaatsen in je gesprekspartner en deel waarom je begrijpt waarom het moeilijk of veel gevraagd kan zijn.
• Vertel dat je het niet langer veilig vindt thuis wanneer je gesprekspartners je gevoelens opzij schuiven.
• Doe een handreiking dat je samen met hen deze reis wilt maken om de mensen die voor verandering pleiten beter te begrijpen. En laat ze dit filmpje zien: Nederland Wordt Beter – Videoboodschap aan de Pro-Pieten
• Neem hen mee naar een tentoonstelling, een lezing, The Black Archives of kijk naar een documentaires die zwarte piet-racisme of de bredere context van institutioneel racisme duidelijk blootlegt.
• Trek een parallel met ander sociaal onrecht waar zij wel achter staan (bijv. feminisme, woonprotest, boerenprotest, etc). Vraag je gesprekspartner hoe zij zich zouden voelen als jij hier tegenstander van was en hun ervaring zou bagatelliseren. Vraag bijvoorbeeld aan je ouders of als jij ergens last van had gehad, hadden ze dan dezelfde reactie gehad of hun kind beschermd? 
• Maak duidelijk dat het om een kleine verandering gaat die veel mensen een veilig gevoel en veel plezier zal geven. 
• Geef aan dat je niet meer geconfronteerd wilt worden met zwarte piet racisme bij pakjesavond of op andere momenten en dat vooroordelen en racistische opmerkingen not done zijn. Geef aan dat zo lang zwarte piet onderdeel uitmaakt van pakjes avond je hier niet aan zult deelnemen. 

Organiseer een huiskamergesprek

Voel je je alleen in je omgeving en wil je graag de stoute schoenen aantrekken en het gesprek aangaan met je omgeving (denk hierbij aan je dierbaren en collega’s)? We helpen je hier graag bij. Organiseer een huiskamergesprek en nodig iemand van ons uit om aan te schuiven. We zullen dan het gesprek inleiden met een korte presentatie over de geschiedenis van het Sinterklaasfeest, waar het probleem zit met zwarte piet en wat ons doel is: een feest voor alle kinderen (in plaats van het laten verdwijnen van een traditie). In een veilige setting krijgen alle aanwezigen de ruimte om hun zegje te doen. De feedback die wij ontvangen op deze huiskamergesprekken is dat het zeer gewaardeerd wordt en dat dit veel ruis (lees misvattingen over de beweging en onze doelen) wegneemt.

 

Wil je een huiskamergesprek organiseren? Neem dan de volgende stappen:  

• Schrijf een persoonlijke uitnodiging naar de mensen (dierbaren en/of collega’s) die je bij het gesprek aanwezig wil hebben. Vertel in de brief dat het een belangrijk thema is dat je aan het hart ligt en dat je het een keer over wil hebben met de mensen die je lief hebt en/of je dierbaar zijn. Je kunt ons een verzoek om deel te nemen aan het huiskamergesprek sturen via kozwartepiet@gmail.com.
• Nodig tussen de 10-30 mensen uit.
• Houd het gesprek in een familiaire en warme setting, zoals in een grote huiskamer. In de warme maanden kan het prima in de tuin, als dat een mogelijkheid is.
• Zorg voor wat lekkers te eten en drinken.
• Laat weten dat er een mystery guest aanwezig zal zijn. Je kunt ook van tevoren bekend maken dat iemand van Nederland Wordt Beter / KOZP langs komt, als dit veilig is en niet leidt tot afzeggingen.

Organiseer een dialoogavond

Dialoogavonden blijven nodig ondanks de stappen die wij hebben gezet sinds het begin van onze acties twaalf jaar geleden. Zeker in de provincies waar men zich nog steeds stevig verzet tegen verandering en hard gevochten moet worden voor iedere stap vooruit. Tijdens de avond staat de dialoog centraal en niet het overtuigen van je tegenstanders. Het belangrijkste is dat je ervaringen en informatie kan uitwisselen en dat dit respectvol en met wederzijds respect plaatsvindt. Voor verdere inspiratie verwijzen we je graag naar de website van Utrecht in Dialoog (www.utrechtindialoog.nl). Hierbij wel een kanttekening: we verzoeken je om kritisch naar de tools te kijken en alleen over te nemen wat bijdraagt aan het verder brengen van het proces. Een dialoog mag niet bijdragen aan passief gedrag maar moet mensen aanzetten tot nadenken over hun acties en de gevolgen voor anderen. 

Organiseer een lezing

Een lezing is een laagdrempelig manier om mensen te informeren. Je kunt een lezing organiseren met een groep gelijkgestemden. Ook kun je met een lezing gelijkgestemden aantrekken met wie je verdere acties kan opzetten. Soms voelen mensen zich alleen in de omgeving terwijl er veel andere gelijkgestemden zijn maar doordat niemand hier publiekelijk voor uit komt, blijft iedereen op de achtergrond. Door een lezing te organiseren kun je het gesprek lokaal openbreken. Ga aan de slag met de volgende tips voor een succesvolle lezing:

• Werk samen met een instelling of een bekende organisatie: de stads bibliotheek, een cultureel centrum, een cultureel podium etc.
• Nodig iemand/een ervaringsdeskundige uit met kennis van zwarte piet-racisme, het Nederlands slavernijverleden en/of racisme en discriminatie om een voordracht te geven. Die persoon kan bijvoorbeeld een bekende activist, een schrijver of een wetenschapper zijn.
• Het is mogelijk om naast een voordracht van de hoofdgast en een Q&A, een tweede blok te programmeren bestaande uit een panelgesprek met de hoofdgast, andere genodigden en het publiek. Hierbij kan de nadruk gelegd worden op wat men lokaal kan doen om verandering teweeg te brengen. Voor het panel kun je bijvoorbeeld een lokale politici, een ervaringsdeskundige, een docent, iemand die gerespecteerd wordt in de gemeenschap of iemand die betrokken is bij de organisatie van de intochten (bijv iemand van het bestuur of een vrijwilliger) uitnodigen. 
• Promoot de lezing online maar ook op plekken waar mensen uit je omgeving samenkomen. Vergeet niet de lokale media (via een persbericht) mee te nemen en raadsleden, het antidiscriminatiebureau en andere belanghebbenden uit te nodigen. Ook al komen er misschien niet meteen heel veel mensen op je lezing af, belangrijk is ook dat zoveel mogelijk mensen weten dat er mensen lokaal actief mee bezig zijn.

In gesprek met collega’s en vreemden

Wanneer je kenbaar maakt dat je tegen zwarte piet-racisme bent zullen er collega’s en vreemden zijn die willen trollen of verhaal willen halen. Wat doe je wanneer een collega of een ander persoon op je afstapt de dag na de intocht, na een gebeurtenis in de media, of nadat een optochtcomité besloten heeft om zwarte piet af te schaffen? Het is belangrijk dat je ook hier stand houdt en allereerst bepaalt of je het gesprek aan wil gaan of niet. Hierbij een aantal tips voor het in gesprek gaan:

• Bekijk het door ons samengesteld document ‘100 drogredenen ontkracht’. 
• Vraag of de persoon serieus het gesprek wil aangaan (dus dat er ook ruimte is voor jouw standpunten). 
• Luister naar wat diegene te zeggen heeft en deel daarna hoe jij erin staat. 
• Probeer niet te overtuigen en ontkracht vooral leugens, misvattingen en drogredenen. Hoe vaker de persoon de juiste informatie krijgt hoe groter de kans dat de persoon een keer van het geloof in zwarte piet valt.
• Schelden heeft geen zin. Als je gesprekspartner begint te schelden of wanneer jij je onveilig begint te voelen, geef je meteen aan dat je het gesprek niet prettig vind en wil stoppen. 
• Het gesprek is geslaagd als de andere zich gehoord voelt en jij je verhaal hebt kunnen doen over waarom zwarte piet veel mensen discrimineert en waarom mensen voor verandering pleiten.
• Benadruk dat het om Nederlanders gaat, die opkomen voor zichzelf en hun kinderen om niet gediscrimineerd te worden en dat jij dat ook zou doen voor die persoon en diens kinderen.

Organiseer Luistergesprekken

Je kunt er ook voor kiezen om een ‘luistergesprek’ te organiseren. Dit is een bemiddelingsgesprek met en voor bijvoorbeeld ouders waarvan de kinderen op een school zitten die nog zwarte pieten hebben. Deze methode kan ook voor verenigingen, sportclubs enz gebruikt worden.

Iedereen krijgt evenveel tijd (10 minuten per persoon is voldoende, tenzij je tegenover 8 ouders zit, dan is inkorten echt nodig). Bij een luistergesprek is het de bedoeling dat er echt geluisterd wordt en er mag niet onderbroken worden. De bedoeling is dat eerst de tegenstanders van verandering aan het woord zijn. Zij vertellen waarom zij het zo moeilijk vinden om zwarte piet vaarwel te zeggen. Daarna zijn de voorstanders van verandering aan de beurt: je kunt het gesprek laten inleiden door een vertegenwoordiger van Nederland Wordt Beter of een vertegenwoordiger van een lokale KOZP/Kan Het groep. Vertel waarom het nodig is dat zwarte piet verdwijnt d.m.v. de volgende gesprekspunten: 

• Maak er een persoonlijk verhaal van;
• Vertel over je ervaring met zwarte piet-racisme of je eigen transitie/bewustwordingsproces;
• Ontkracht drogredenen;
• Benadruk dat wij een feest waar alle kinderen plezier aan beleven nastreven zonder de tegenpartij aan te vallen; 
• Je kan zeggen dat je erkent en begrijpt dat zij mooie herinneringen aan het feest hebben, die herinneringen mogen ze best koesteren. Helaas is dit voor jou (en/of een heleboel mensen) niet het geval. 

Na het luistergedeelte is er kort de ruimte om nog iets toe te voegen aan je eigen verhaal, te bevestigen dat je elkaar gehoord hebt en dat je belooft om serieus over het verhaal van de ander na te denken. 

Onze ervaring bij luistergesprekken is dat er vaak ouders aangeven het nooit zo bekeken te hebben, wat ook kan leiden tot emotionele reacties op de persoonlijke verhalen die gedeeld worden. Dit is vooral onze ervaringen in de provincies. Het luistergesprek werkt goed doordat het een setting is waar geen aanval op elkaar mogelijk is omdat je alleen mag luisteren en je persoonlijke verhaal kan vertellen. Dit wordt bewaakt door een derde partij. Luistergesprekken gaan niet om overtuigen, maar om de andere aan het denken te zetten. Soms valt het kwartje ter plekke, en zo niet is het ook prima, soms valt het kwartje later. In elk geval zijn ze op de hoogte van hoe het voor de ander is. De doorbraak is dat ze niet langer kunnen zeggen nooit geweten te hebben, dat het voor de andere kwetsend is. 

Online

Je kunt er als activist niet omheen dat het internet een grote invloed zal hebben op je activisme en je gemoedstoestand. Door de steeds groter wordende rol van internet en social media binnen het activisme zijn we ook kwetsbaarder geworden. Als je tot activisme wordt geroepen – als deelnemer of organisator – is het belangrijker dan ooit om je online privacy te beschermen. Deze handleiding legt uit hoe social media effectief kan worden gebruikt voor je activisme en de beweging, rekening houdend met nadelen zoals censuur en veiligheid.

Ga online het gesprek aan met deze tips:

• Als je actie voert moet je een inschatting maken of je alle online discussies aan wilt gaan. Bepaal zelf wanneer je je in een discussie mengt en wanneer je reageert.  

• Probeer zo correct mogelijk/respectvol mogelijk het gesprek aan te gaan en je online doelen na te streven. Raak niet verstrikt in ruzies met trollen of tegenstanders. Ze willen een gevecht, geen feiten of informatie. 
• Weet dat niet iedereen op hetzelfde moment dezelfde bewustwording heeft of op hetzelfde moment bewust raakt. Gebruik de blokkeerknop als uiterste middel om jezelf te beschermen
• Op de meeste sites, kun je trollen blokkeren. Je kunt ze ook negeren of ze aanspreken op een manier die je helpt je boodschap te verspreiden (zoals de nare opmerkingen gebruiken om volgers aan te spreken over waarom jouw activisme nodig is).
• Neem niet alles persoonlijk op wat online wordt gedeeld en gezegd. Mocht je iets negatiefs lezen of van derden horen over jezelf van een medestander/bondgenoot of mocht je hiervan op de hoogte worden gebracht – benader deze persoon eerst (of stuur deze persoon eerst een prive bericht) voordat je openlijk een reactie laat volgen.
• Verzet je tegen pesten vanuit je eigen groep/organisatie. Spreek je team/groep/bondgenoten aan op schadelijk gedrag. 
• Raak niet verstrikt in ruzies met activisten, met name online-activisten. Activisme is geen wedstrijd om wie het  meest ‘woke’ is. Trek jezelf terug uit negativiteit en houdt koers naar je doel.
• Deel en vergroot de acties van andere activisten en bewegingen, zelfs als je er niet persoonlijk aan kunt deelnemen. Weet dat wij te allen tijde onderdeel uitmaken van een grotere inspanning om de wereld leefbaar te maken voor allen (mens, dier en klimaat) op aarde. Het is van belang dat we allemaal ons deel doen maar daarnaast ook zo veel mogelijk ondersteuning bieden aan anderen die ook met een onderdeel van de strijd bezig zijn. Denk aan het openstellen van je platform of het delen van good practices, tips etc. 
• Het is oké om even een social media break te hebben als het je teveel wordt. Als het gaat om self-care, is het een goed idee om social media pauzes te nemen. Dit stelt je in staat om in te checken met jezelf en je vrienden en familie zonder online afleiding. 
• Wees je ervan bewust dat er een screenshot gemaakt kan worden van alles wat je typt en op social media beland. Blijf daarom altijd correct en let heel goed op hoe je iets formuleert (geen bedreigingen typen ook al bedoel je dat sarcastisch).